In Samen op Weg van december 2017 staat op pagina 8 een artikel over de kerk in 2025: wat verandert er? Dit artikel is een samenvatting van een brief die René de Reuver, scriba van de landelijke kerk, naar alle kerken heeft gestuurd. Deze brief kunt u hieronder in z’n geheel lezen. Heeft u er vragen over? Stel ze dan aan Marjan van Wijngaarden, scriba van onze kerk, of aan één van de andere kerkenraadsleden.

Geachte heer/mevrouw,

De vergadering van de generale synode van 22 september wordt door sommigen geduid als historisch. Nu is historisch wel een groot woord. Toch begrijp ik deze duiding wel. Binnen het (beperkte) kader van de inrichting van onze kerk kun je de vergadering van 22 september historisch noemen. Zelf ervaar ik het ook wel zo. Maar niet alleen vanwege de besluiten die werden genomen, maar vooral vanwege het breed gedragen verlangen om ruimte te scheppen voor inhoud en vormen van kerkzijn die passen bij deze tijd. Dit verlangen heeft me geraakt. Het stempelde de discussie. De inzet van kerk 2025: meer transparantie, eenvoud en ruimte, stond niet ter discussie. Integendeel. De discussie spitste zich toe op de vraag hoe hier handen en voeten aan te geven.

Het synodebreed gedeelde verlangen naar kerkvernieuwing, uitgerekend 500 jaar na de start van de reformatie, vind ik historisch. De besluiten – van 74 naar 11 classes, het anders organiseren van de afvaardiging van gemeenten naar de classis en het versoepelen van het parochiale kerkmodel door het mogelijk te maken gemeenten op te heffen (open plekken) – zijn dit, voor onze kerk, inderdaad ook. Na deze ‘historische’ dag ging ik als een blij mens naar huis.

Ronde van moderamen langs elf nieuwe classes in periode november 2017 t/m januari 2018

Na deze historische vergadering van de generale synode, acht ik het van groot belang weer in het oog te krijgen dat het motto van Kerk 2025 – ‘terug naar de kern (basic)’ – gaat over de inhoud van het geloof en aansprekend kerkzijn. De aanpassingen van kerkorde en regelgeving zijn geen doel op zich, maar bedoeld om gemeenten en ambtsdragers meer te laten toekomen aan het waarom van kerkzijn en het ontdekken van kerk- en geloofsvernieuwing in de eigen context. Om deze inhoud van Kerk 2025 weer centraal te stellen, trek ik samen met het moderamen en synodeleden in de periode november 2017 tot en met januari 2018 het land in. Er worden elf bijeenkomsten belegd voor de gemeenten en ambtsdragers in de nieuwe classicale ressorten waarin op inspirerende en interactieve wijze de bedoeling van Kerk 2025 voor het voetlicht wordt gebracht. Ik hoop dat hierdoor het engagement in de nieuwe classes met het motto van Kerk 2025 wordt versterkt en wij samen verantwoordelijkheid willen nemen voor de nieuwe classicale aanpak. U hoort hier binnenkort meer van.

In het vervolg van deze brief ga ik nader in op de door de synode genomen besluiten tot wijziging van de kerkorde als gevolg van Kerk 2025.

De classicale vergadering nieuwe stijl

Kerk 2025 wil de regel- en vergaderdruk van de kerk verlichten en zo meer ruimte scheppen voor de ontmoeting van gemeenten rond geloof en kerkzijn. Daarom besloot de synode om de twee kerntaken van de classicale vergadering voortaan anders te organiseren:
De ontmoeting van gemeenten krijgt een extra accent in de nieuwe structuur en wordt de verantwoordelijkheid van gemeenten onderling. Deze taak wordt opgedragen aan nieuw te vormen ringen van gemeenten, ondersteund door de werkgemeenschappen van predikanten en kerkelijk werkers;
Het leiding geven aan en het toezien op het kerkelijk leven in de classis wordt opgedragen aan de classicale vergadering zelf. Deze taken hebben het karakter van geestelijk leiderschap, dat gemeenten en ambtsdragers herinnert aan en bemoedigt bij hun roeping.
De bestuurlijke bemoeienis van de classicale vergadering met het leven van de gemeenten wordt beperkt: bij overdracht van bevoegdheden, bij conflicten en op verzoek van gemeenten zelf. Veel bestuurlijke taken van het breed moderamen (het z.g. meewerken en goedvinden) van de classicale vergadering komen hiermee te vervallen.
Om de classicale bestuurslast te beperken worden elf classicale vergaderingen gevormd (in plaats van de huidige 74) die gaan bestaan uit twintig tot hooguit dertig ambtsdragers. Deze ambtsdragers worden voor een periode van vijf jaar verkozen uit en door de (wijk)kerkenraden. Elke ring van gemeenten kan één of enkele ambtsdragers verkiezen.
Het contact tussen de gemeenten en de classicale vergadering krijgt – behalve door de classispredikant (zie verderop) – gestalte via de leden van de classicale vergadering en/of in ambtsdragersbijeenkomsten per ring of voor de gehele classis.
Elke classicale vergadering vaardigt vijf ambtsdragers af naar de generale synode. Hierdoor gaat de generale synode uit 55 leden bestaan, exclusief drie leden namens de evangelisch-lutherse synode en enkele leden namens de kerkgenootschappen waarmee onze kerk een associatieovereenkomst is aangegaan.

De classispredikant

Kerk 2025 wil ook meer aandacht vragen en ruimte vrijmaken voor de bezinning op en de beleving van de kernen (basics) van kerkzijn. Om daartoe een impuls te geven, besloot de generale synode ook tot invoering van een nieuwe functie in de classis: de classispredikant:
Deze vrijgestelde ambtsdrager geeft persoonlijk gestalte aan het geestelijk leiderschap van de classis. Hij/zij heeft primair tot taak om gemeenten en ambtsdragers te herinneren aan het wezen van de kerk: het evangelie, de geloofsgemeenschap, het diaconaat en de zending als kerk van Christus.
Deze taak krijgt gestalte in het in de regel eenmaal per vier jaar bezoeken van elke gemeente, predikant en kerkelijk werker die in het ambt of in de bediening is gesteld. Tijdens deze bezoeken staat het geestelijk leven van de gemeente en de wijze waarop zij haar roeping gestalte geeft, centraal. Ook is er aandacht voor de vervulling van ambten en diensten.
Namens de classicale vergadering voert de classispredikant ook de regie bij het behandelen van onregelmatigheden of conflicten binnen en tussen gemeenten, b.v. door het inschakelen van de visitatie of het college van behandeling van beheerszaken.
In spoedeisende gevallen is de classispredikant bevoegd tot het nemen van voorlopige besluiten namens de classicale vergadering. Deze besluiten worden aan het breed moderamen van de classicale vergadering voorgelegd, dat deze bekrachtigt (of niet). De classispredikant is lid van (het breed moderamen van) de classicale vergadering.
De classispredikant wordt voor vijf jaar benoemd door de classicale vergadering uit de dienstdoende predikanten van de kerk, gehoord de kleine synode, en kan eenmaal worden herbenoemd. Hij/zij wordt tegelijkertijd door de classicale vergadering beroepen tot predikant in algemene dienst.

Van 74 naar elf classes

Nadat de generale synode deze wijzigingen van de classicale structuur kerkordelijk had vastgesteld, was voor de kleine synode de weg vrij om op 22 september jl. een definitief besluit te nemen over de feitelijke herindeling van alle gemeenten in elf classes, te weten: Groningen-Drenthe, Friesland, Overijssel (inclusief Flevoland), Gelderland Noord, Gelderland Zuid-Oost, Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland-Noord, Zuid-Holland-Zuid (inclusief IJsselmonde), Delta (Zeeland, Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten en Hoeksche Waard), Noord-Brabant/Limburg. Hierbij een gedetailleerd overzicht van de samenstelling van deze nieuwe classes.

De visitatie nieuwe stijl

Met de komst van de classispredikant is de vierjaarlijkse ‘gewone’ visitatie van elke gemeente door het classicale (voorheen: regionale) college komen te vervallen. De visitatie nieuwe stijl staat de classicale vergadering bij in het toezien op het kerkelijk leven in de classis. Zij wordt geheel toegespitst op de bemiddeling bij moeilijkheden in gemeenten en/of ambtelijke vergaderingen (‘buitengewone’ visitatie).
Het classicale college gaat uit maximaal twaalf leden en een voorzitter bestaan.

Deze voorzitter heeft tevens tot taak om namens de classicale vergadering toe te zien op de ontmoeting van gemeenten. De voorzitter werkt nauw samen met de de classispredikant. Hij/zij wordt benoemd door de classicale vergadering en wordt de komende jaren voor een bescheiden deel van de werktijd voor dit werk vrijgesteld.

Presentie van gemeenten

Meer ruimte geven aan gemeenten en tegelijkertijd verminderen van de bemoeienis van de classicale vergadering met gemeenten heeft tot gevolg dat de kerkordelijke regelgeving voor de verschillende vormen van gemeenten sterk kon worden vereenvoudigd. In de kerkorde zijn de kaders van de verschillende gemeentevormen in hoofdzaak beschreven. Details worden voor zover nodig nader geregeld in generale regelingen of bij wijze van handreiking beschreven in modellen.

Nieuw is de mogelijkheid om gemeenten die te klein zijn geworden om zelfstandig gemeente te zijn en niet met een andere gemeente kunnen worden samengevoegd, op te heffen. De classicale vergadering kan hiertoe besluiten op verzoek van of na overleg met de kerkenraad. Gemeenteleden die in een dergelijke ‘open plek’ wonen kunnen op eigen verzoek in het register van een andere gemeente worden ingeschreven of blijven zolang in het landelijke register van de kerk geregistreerd.

Datum van inwerkingtreden van de nieuwe bepalingen

De synode besloot dat de nieuwe regelingen voor de gemeenten en de classicale vergaderingen in werking treden op 1 mei 2018. Tot die tijd worden de nodige voorbereidingen getroffen door de (brede moderamina) van de huidige classicale vergaderingen. Binnenkort wordt een begin gemaakt met de werving van de elf classispredikanten.
De generale synode treedt in haar nieuwe samenstelling aan op 1 januari 2019.

Binnenkort is de definitieve tekst van alle bovengenoemde wijzigingen in de kerkorde op de website van onze kerk te vinden.

Met een hartelijke groet,


ds. R. de Reuver
scriba generale synode