Dat er in Oisterwijk sprake is van een protestantse kerk lezen we voor het eerst in de notulen van de Dordtsche synode van 1578. Oosterwyck – zo werd het toen nog geschreven – vormde samen met Den Bosch, Eindhoven, Tilburg en Hilvarenbeek een classis. In 1633 begint de gemeente iets meer vorm te krijgen en wordt de eerste dominee geïnstalleerd, Ds Carolus Gortzenius. We zitten dan nog in de 80-jarige oorlog en een jaar later wordt de dominee verraden aan de Spanjaarden en gevangen gezet in Breda. Hij zou niet meer terugkeren naar Oisterwijk. Vanaf de Vrede van Munster die een einde maakte aan de lange oorlog heeft Oisterwijk steeds een dominee gehad. Maar welke kerk was er voor de protestanten in het katholieke Brabant? Dat werd van hogerhand geregeld. In Nederland werd de Nederduitsch Gereformeerde Kerk aangemerkt als staatskerk en andere kerken of kerkgenootschappen werden niet toegestaan. Zo kon in 1648 Dominee Judocus Wylichius op kerstavond voor het eerst het avondmaal vieren in de Petruskerk.

De katholieken waren aangewezen op een schuurkerk. Ondanks alle strubbelingen met de katholieke meerderheid in Oisterwijk groeide de protestantse gemeente en in 1697 dienden een aantal gemeenteleden een verzoek in bij de classis Den Bosch om zelf een eigen kerkenraad op te richten.

Bijna 40 jaar later kwam op 4 januari 1735 de nieuwe kerkenraad voor het eerst bijeen. De jaren verstreken en aan het eind van de 16e eeuw trekken de Fransen ons land binnen. Zij brachten de principes van de Franse revolutie mee en zo was een logisch uitvloeisel van de godsdienstemancipatie dat de katholieken hun godsdienst weer openlijk mochten uitoefenen. De Petruskerk moest teruggegeven worden aan de katholieken. En waar moesten de protestanten dan gaan kerken?

Aanvankelijke verzette de gemeente zich maar toen in 1809 Koning Lodewijk Napoleon zelf naar Oisterwijk kwam en daar dominee Cornelis van Strijen en Pastoor Johannes van der Bruggen ontbood was het snel beslecht. De pastoor kreeg de kerk en de dominee 7000.= gulden om een nieuwe kerk te bouwen. Architect van Heijst uit Waalwijk tekende een eenvoudige zaalkerk die tot op de dag van vandaag een sieraad voor de gemeente is. Twee timmerlieden Augustinus de Bresser en Willem van der Loo bouwden in 6 maanden een nieuwe kerk en op 2 september 1810 preekte dominee van Strijen tijdens de feestelijke opening uit Zacharia 4 vers 10 “ want wie veracht de dag der kleine dingen”. Een aantal jaren later werd een orgel aangekocht in Hilvarenbeek om de gezangen in de erediensten te begeleiden. De Nederduitsch Gereformeerd kerk ging over in de Hervormde kerk en Gereformeerden kozen een eigen weg. In de Kievitslaan verrees in de eerste helft van de vorige eeuw een Gereformeerde kerk, een onderdeel van de Gereformeerde kerk in Tilburg.

Eind vorige eeuw herenigden Hervormden en Gereformeerden zich en vormen nu samen met individuele leden van andere protestantse kerkgenootschappen de protestantse Gemeente Oisterwijk, onderdeel van de Protestantse Kerk Nederland (PKN). De Rijksmonumentale kerk is in de oorlog zwaar beschadigd maar weer hersteld. In 1973 is de kerk grondig gerestaureerd en in 2013 is de kerk aangepast aan de eisen van de 21e eeuw. Maar steeds met behoud van de elementaire monumentale waarden.

Samenvatting uit: Een eeuwenoude protestantse kerk in Oisterwijk. 2010 Kees Welmers

De eerste steen (grondsteen) van de kerk is gelegd door Folkert Rypperda, Kees Welmers omschrijft de zoektocht naar de Grondsteen.

Wilt u een rondleiding in de kerk en over de begraafplaats dan kunt u contact opnemen met Kees Welmers 013-5288352 of kijk ophttps://www.stadsgidsenoisterwijk.nl/